Kamerdebat verhoging rekenrente

‘De tijd dringt in pensioenland’

Morgen staat de Tweede Kamer vooral in het teken van pensioen. Niet alleen wordt er plenair verder gedebatteerd over het initiatiefwetsvoorstel van ouderenpartij 50Plus voor een tijdelijke verhoging van de rekenrente, ook staat er een marathonsessie van de vaste Kamercommissie op de agenda. Bij de eerste behandeling van het initiatiefwetsvoorstel in januari tekende zich geen meerderheid af in de Kamer. Maar intussen proeft indiener Martin van Rooijen 'steeds meer dynamiek'. Met slechts weken te gaan voordat de sociale partners met hun advies moeten komen over een hervorming van het pensioenstelsel zullen de beraadslagingen op dit vlak met argusogen worden gevolgd, verwacht het FD: Tot dusver is er nog geen teken van witte rook vanuit de SER. Een dubbele transitie kan het kabinet niet zelf realiseren: De doorsneesystematiek afschaffen kan door aan de fiscale knoppen te draaien; het opnieuw vormgeven van het stelsel zelf is aan de sociale partners. Morgen moet blijken wat de coalitie ervoor overheeft om vakbonden en werkgevers over te halen. Het Financieele Dagblad, 13-3-2018


Rente en Pensioenen

Pensioenfondsen hebben bezittingen en verplichtingen. De bezttingen zijn de vermogens die zijn opgebouwd door premiestortingen en beleggingsresultaten. De verplichtingen zijn de pensioenen die nu, maar ook nog over 40 jaar aan deelnemers moeten worden uitbetaald.

De waarde van de bezittingen is over het algemeen vrij goed vast te stellen. Van de meeste aandelen en oblogaties in protefeuille staan de koersen dagelijks in de krant. Van andere beleggingen, zoals onroerend goed, zijn geen dagprijzen beschikbaar, maar moeten periodiek waarderingen worden vastgesteld. De waarde van de verplichtingen is veel minder eenduidig vast te stellen. Om over 40 jaar bijvoorbeel € 24.000,- aan pensioen aan een deelnemer te kunnen uitkeren, hoeft die € 24.000,- niet nu al in kas te zijn. Een bedrag van € 5000,- is als reservering nu voldoende, mits die € 5000,- met een jaarlijks rendement van 4% kan worden belegd. Met rente op rente kom je dan 40 jaar op € 24.000,- uit. Als aandelenrendementen van gemiddeld 8% worden gehaals, is een reservering van € 1.100,- zelfs al voldoende. De hierboven genoemde conservatieve 4% werd als rekenrente decennia lang door pensioenfondsen gehanteerd om hun verplichtingen te bepalen en iedereen was gelukkig. Totdat een aantal jaren geleden de toezichthouder, De Nederlandsche Bank (DNB) bedacht dat de toekomstige verplichtingen niet tegen een vaste rekenrente, maar tegen actuele marktrentes contant moesten worden gemaakt. Voor ieder jaar aan verplichtingen moest de rente met de betreffende looptijd worden gehanteerd. Dus: verplictingen over 10 jaar moesten contant worden gemaakt met de 10-jaarsrente. De gedachte was dat fondsen alle jaargangen aan verplichtingen aan de rechterkant van de balans in beginsel konden matchen met overeenkomstige vastrentende beleggingen aan de linkerkant. Dat klonk goed. Alleen, marktrentes gaan omhoog en omlaag en met het loslaten van de vaste rekenrente gingen de contant gemaakte verplichtingen ook bewegen. Immers, als de rentes stijgen, daalt de contante waarde van de verplichtingen - en omgekeerd. Dankzij de nieuwe boekhoudregels van DNB ging de financiële thermometer van de pensioenfondsen ineens fors op en neer. Als de rentestanden hoog waren, waren ze kerngezond. Bij lage rentes waren ze plotseling doodziek. Nu komt het bizarre: om de crisis te bestrijden hebben centrale banken hun rentetarieven tot extreem lage waarden verlaagd. de marktrentes zijn navenant gedaald, in Nederland naar de laagste niveaus sinds in ieder geval Napoleon. Dus: de centrale banken, waarvan DNB er één is, verlagen zelf eerst de rente en vervolgens constateert DNB als toezichthouder dat de pensioenfondsen er vanwege de historisch lage rentestanden er niet goed voorstaan.